Werkzame elementen leveren altijd betere resultaten op, ongeacht de problemen of soort behandeling bij jonge ouders. Eén van die elementen is ‘aansluiten bij de eigen motivatie’. In dit artikel gaan we in op aansluiten bij de motivatie in de ondersteuning van jonge ouders.
Het is belangrijk dat jonge ouders aansluiting vinden tussen wat zij zelf kunnen en willen en wat de omgeving hen biedt en van hen vraagt voor herstel. Dit vraagt van de hulpverlener om echt aan te sluiten bij de cliënt en diens motivatie. Aansluiten bij de eigen motivatie is een algemeen werkzaam element (Van Yperen, 2003). Deze wordt juist bij jonge moeders als zeer bepalend gezien voor een goed resultaat van ondersteuning. Jonge moeders staan met name halverwege de zwangerschap open voor ondersteuning, meer dan bijvoorbeeld aan het begin van de zwangerschap of na de geboorte.
Motivatie bevorderen
Prochaska en DiClemente (1984) beschrijven in hun model verschillende elementen die van belang zijn om motivatie te bevorderen. Deze elementen zijn ook terug te zien in de basishouding van het vraaggericht werken kenmerken (Van Yperen, 2003):
- Houding van de hulpverlener. Hij of zij accepteert en respecteert de cliënt, gaat tactvol met de cliënt om en stelt zich bescheiden op.
- Rolverdeling hulpverlener en cliënt. De cliënt geeft aan wat hij of zijn nodig heeft of wil bereiken. De hulpverlener is de deskundige die advies geeft en de mogelijkheden voor hulp.
- Client heeft de controle. De cliënt krijgt de mogelijkheid om controle over zijn leven te voeren en zelf problemen op te lossen.
- Timing. Houdt zoveel mogelijk het tempo van de cliënt aan. Start pas met hulp of een interventie als de cliënt daar open voor staat.
Krachten versterken
Volgens Saleebey (2006) ervaren mensen een betere kwaliteit van leven wanneer zij hun eigen krachten mobiliseren en inzetten voor de doelen en inzichten die zij willen bereiken. Door aan te sluiten bij de persoonlijke ervaringen, wensen en ambities kan optimaal gebruik gemaakt worden van de eigen motivatie van cliënten. Empowerment is een proces van versterking. Hierbij krijgen individuen of groepen ‘greep de eigen situatie en hun omgeving’. Dit gaat via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie (Van Regenmortel, 2002, p. 76). De empowerment-theorie betrekt hierbij ook steeds de bredere sociale omgeving. Uit studies blijkt dat het zoeken naar en versterken van krachten één van de belangrijkste herstel bevorderende elementen is (o.a. Ridgway, 2001; Powell, 2009; Wilken, 2010).
“Waar we wekelijks mee werken en wat praktisch is, is een actieplan. Elke week vult mijn cliënt het actieplan zelf in en hangt het op in haar kamer. Door kleine, haalbare acties uit te voeren, zijn er veel successen. Ze vindt het leuk deze dan zelf af te strepen. Dit werkt motiverend om op de goede weg door te gaan.” Begeleider (Bron: Krachtwerk, Judith Wolf)
Methoden
Strength Model
Een methode uit de VS die de motivatie van de cliënt centraal stelt is het ‘Strength Model’. Het ‘Strength Model’ is een methode voor het sociaal werk. Het stelt de eigen kracht van de cliënt centraal en legt de verbinding tussen empowerment en het herstelproces. In Nederland wordt het ‘Strength Model’ toegepast in de GGZ, waarbij de behandeling inzet op een breder perspectief met zowel persoonlijke als scoiale aspecten en niet alleen op de diagnose.
Uit onderzoek in de VS en Zweden is gebleken dat het Strengths Model zowel in ambulante als in klinische settings effectief is.
Krachtwerk
In Nederland is op basis van het ‘Strengths Model’ specifiek voor de vrouwenopvang de methodiek Krachtwerk ontwikkeld. Dit gaat uit van vergelijkbare principes. Door te geloven in de eigen kracht, mogelijkheden, talenten en dromen van cliënten, herwinnen vrouwen het vertrouwen en ontstaat er nieuw perspectief. De basisprincipes van Krachtwerk zijn:
- Cliënten hebben het vermogen te herstellen, hun leven weer op te pakken en te veranderen.
- Focus op krachten en niet op tekortkomingen.
- De cliënt heeft de regie over de begeleiding.
- De (werk)relatie tussen cliënten en hulpverleners komt op de eerste plaats.
- Werken in de natuurlijke omgeving.
- De samenleving als hulpbron.
De methode Krachtwerk wordt in Nederland op dit moment nog onderzocht op effectiviteit, maar lijkt geschikt als basismethodiek voor de algehele begeleiding van de jonge moeders in het Leef-/leerhuis. Dit omdat het houvast biedt bij de dagelijkse omgang tussen de begeleiders en de jonge moeders waarbij ook de sociale omgeving actief betrokken wordt.
Oplossingsgericht werken
Oplossingsgericht werken is een basismethode in het sociaal werk voor mensen wiens eigen oplossend vermogen tekort schiet. Het doel is mensen in staat te stellen om op hun eigen manier en samen met mensen uit hun omgeving het probleem waarvoor zij hulp vragen aan te pakken. De methode is er voor mensen die zich niet meer in staat voelen om hun problemen zelf of met hulp van mensen in hun omgeving te hanteren. Dat wil zeggen: hun eigen oplossend vermogen schiet tekort. Het hoofddoel van Oplossingsgericht werken is: cliënten hebben hun oplossend vermogen zodanig hersteld, dat zij in staat zijn om op eigen wijze en samen met mensen uit hun sociale context hun aanmeldprobleem om te bouwen naar een meer gewenste situatie.
Praktijkervaringen laten zien dat veel sociaal werkers de methode enthousiast en veelvuldig gebruiken en integreren in hun generalistische manier van werken. Onderzoek laat effecten zien op uiteenlopende uitkomstmaten in lijn met de generalistische benadering in het sociale domein.
Meer weten?
Krachtwerk (impuls onderzoekscentrum)
Krachtwerk (movisie)
Folder krachtwerk: basismethodiek in de vrouwenopvang