Een goede methode voor de begeleiding van jonge (aanstaande) ouders is gebaseerd op werkzame elementen. Daarbij is onderscheid tussen algemene en specifieke elementen.
Algemene werkzame elementen
Algemeen werkzame elementen leveren altijd betere resultaten op, ongeacht de soort behandeling of doelgroep (Van Yperen, 2003). Voorbeelden van deze elementen zijn het aansluiten bij de motivatie van de cliënt en een goede relatie tussen cliënt en hulpverlener. Bij de algemeen werkzame elementen wordt steeds uitgegaan van een cliënt met een ‘probleem’ of een ‘hulpvraag’. Bij jonge ouders hoeft er uiteraard niet per se een probleem te zijn dat aangepakt of opgelost moet worden. Soms is de ondersteuning alleen gericht op een gezonde zwangerschap en bevalling en het creëren van goede basisvoorwaarden voor een goede ontwikkeling van kind en ouders.
Werkzame elementen bij jonge moeders
De algemene werkzame elementen zijn niet voldoende om de complexe problemen van jonge moeders te verhelpen. Daarnaast zijn ook specifiek werkzame elementen van belang in de begeleiding aan jonge moeders. In een review van Seitz en Apfel (1999) komt onder andere timing naar voren. Vroeg starten met een interventie geeft betere resultaten, echter pas als de moeder er zelf klaar voor is. Ook sociale steun is cruciaal voor jonge moeders. Een steunend netwerk heeft een positieve invloed heeft op de maatschappelijke pespectieven van de moeder, de ontwikkelingskansen van het kind en het omgaan met stress. Het is belangrijk om dit netwerk ook bij de behandeling te betrekken. Daarnaast is een veilige gehechtheidsrelatie tussen moeder en kind een voorwaarde voor een gezonde ontwikkeling van het kind. Veilige hechting speelt bovendien een belangrijke rol in het omgaan met moeilijke of ongunstige omstandigheden. Op basis van de literatuur over wat werkt bij de begeleiding van jonge moeders is het volgende overzicht van specifieke werkzame werkwijzen gemaakt:
Hulpverlening is gericht op
- Ondersteuning bij opleiding of vinden van een baan
- Educatie over gezondheid, opvoeding en gezinsplanning
- Opvoedingsondersteuning: verbeteren opvoedingsvaardigheden en opvoedklimaat
- Sociaal netwerk en relatievorming
- Veilige hechting tussen moeder en kind
- Eigen identiteitsontwikkeling en waarde vorming
- Levensloop van de moeders
- Verbeteren zelfvertrouwen en zelfredzaamheid
- Zelfstandigheid en zelfredzaamheid bij gebruik van voorzieningen
Middelen en technieken
- Video-feedback
- Psycho-educatie
- Oefenen
- Groepsbijeenkomsten: discussie en ervaringen delen
- Modeling
- Gebruik casuïstiek
- Expressie van emoties
Type interventie
- Huisbezoekprogramma
- Schoolprogramma
- Opvoedingsprogramma
- Zowel individueel als groepsgewijs
Jonge vaders
De genoemde werkzame elementen en werkwijzen zijn alleen onderzocht bij jonge moeders. Wellicht dat voor jonge vaders andere werkzame elementen of werkwijzen belangrijk zijn. Hier moet nog onderzoek naar gedaan worden.
Meer weten?
Wat werkt bij jonge moeders? (Pdf, NJi)
Theoretische onderbouwing effectieve begeleiding aan zeer jonge ouders (Pdf, Siriz)